भावकी… भाग १

लेखक:- शब्दयात्री

पश्चिम महाराष्ट्रातील ते एक सधन गाव होते. द्राक्ष, गाजर अश्या व्यापारी पिकांची लागवड होत असल्याने गावात पैशाची चणचण नव्हती. जिथे पैसा तिथे वाईट गोष्टीही आल्याच. हे गावही त्याला अपवाद नव्हते. गावात दारू, जुगार असे गैरप्रकार वाढीस लागलेले. यातून त्यातील बरेच जण अनैतिक मार्गावर होते.

याच गावात पाच – सहा घरांची छोटीशी भावकी होती. गावात ह्यांची जशी घरं लागून होतीत तश्या ह्यांच्या शेतजमिनी लागून होत्या. यातील एक घर होते सखारामतात्याचे. सखारामाला एकूण चार मुले. कधी एके काळी दहा एकर जमिनीचा मालक असलेला तात्या आज अडीच एकरच जमीन हाताशी धरून होता. कारणही तशीच होती. ७० च्या दुष्काळात बऱ्याच जणांनी जमिनी कवडीमोल दरात विकल्या. त्यात ह्यानेहि आपल्या जमिनीवर पाणी सोडले. चार मुलात अडीच एकर जमीन असल्याने घरात नेहमी धुस्पुस चालु असायची.

गावातल्या लोकांच्या नादी लागून तात्याची तीनही मुले दारूचे व्यसन लागलेली. तीन नंबरचा मुलगाच काय ते ह्यातून सुटला होता. त्याला पैलवानकीचा नाद होता. (आता तात्याच्या इतर कुटुंबाचा उहापोह इथे न करता कथेतील नायिकेकडे आपण आपला मोर्चा वळवू.) तात्याचा दोन नंबरचा मुलगा ‘ राजा.’ नावाप्रमाणेच वागत असलेला राजा आईचा अत्यंत लाडका. तो रिक्षा चालक होता. त्याला दारूचे मात्र भयंकर व्यसन. ह्याच कारणाने त्याच्या लग्नाची चिंता सर्वांना लागून राहिलेली. परंतु एक स्थळ आले चालून. शेजारच्याच गावातील. शिरपानानाची मधली लेक ‘ अनिता.’ कधी शाळेचं तोंड न बघितलेली अनिता चार – चौघित उठून दिसणारी होती. भरदार छातीची, भरल्या अंगाची ती दिसायला विशेष नसली तरी लोकांना आकर्षित करत होती. शिरपा नानाला तीन मुलीच. त्यातील थोरल्या मुलीच लग्न झालेलं. अशिक्षित, ऐन तारुण्यात आलेली आपली लेक नानाने जास्तिचा विचार न करता त्यात्याच्या लेकाच्या गळ्यात मारली. नाही म्हणायला राजा सातवी शिकला होता. दिसायला ही ठिकठाक. त्यामुळे लग्नात जास्तीची अडचण आली नाही. यथावकाश लग्न पार पडले.

नव्याचे नऊ दिवस पार पडले. आणि राजाचे दारूचे व्यसन वाढू लागले. त्यात भरीस भर की काय राजाने रिक्षा चालवायची सोडून दिली. कुटुंबात एकत्रित शेती होत असल्याने सुरुवातीला पैशाची चणचण भासत नव्हती. पण हात खर्चाला का असेना पैसे बाळगून असावे, ह्या विचाराने अनितानेच गावात रोजंदारीवर कामावर जायचे ठरवले. ह्याच सुमारास तिला मुलगा झाला. पण तिकडे शिरपा नानाला मुलगा नसल्याने तो तिकडे दत्तक गेला. गावात द्राक्षबागा, गाजराचे मळे असल्याने रोजगाराची कमी नव्हती. तिथे कामावर जाण्यासाठी बायकांचे ग्रुप असत. त्यातील एक महिला त्या ग्रुपची ‘ लीडर ‘ असे. पगारासंबंधी सर्व व्यवहार शेतमालक त्या महिलेशी करत. अनिता अश्याच एका ग्रुप मध्ये सहभागी झाली.

ग्रुप लीडर चे नाव होते ‘ शेवंता. ‘ ऐन चाळीशीत असलेली शेवंता गावातील चर्चेचा विषय झालेली. गावातील सर्व गडगंज असलेल्या शेतमालकांची ती मर्जी राखून होती. बऱ्याच जणांना खुश करत तिने सर्वांना आपल्या मुठीत धरले होते. दिवस जात होते. अनिता देखील कामावर जात होती. सुरुवातीला शेतीची कामे शिकत असलेली अनिता आता कामात तरबेज झालेली. तरुण असल्याने तिचे हातही भरभर चालत. त्या बायकांच्यात राहिल्याने तिला त्यांच्या काही सवयी लागल्या. तिच्या बोलण्या – चालण्यात ही बदल झाला. ती त्यांच्यात एकरूप झाली होती.

द्राक्ष बागेची छाटणीची कामे सुरू होती. तीन एकर बाग असलेल्या विलास माळ्याच्या मळ्यात शेवंताचा ग्रुप कामाला होता. हा विलास माळी नावाप्रमाणेच विलासी माणूस. दहा एकर जमिनीत तीन एकर द्राक्ष बाग लावली होती त्याने. बावजाद्याची गडगंज संपत्ती असलेल्या विलासला बायकांचा विलक्षण नाद होता. शेवंताला तर त्याने बऱ्याच वेळा भोगली होती. ग्रुप मध्ये असलेल्या बायकांवर त्याची नजर असे. विलास शेवंताकरवी त्या बायकांना गळ घालत असे. परिस्थितीपुढे हतबल असलेल्या बाया विलासच्या खाली जात असत. विलास पण त्यांची चांगली सरबराई करत असे.

एके दिवशी काम संपल्यावर सर्व बायका परतीच्या वाटेवर लागल्या. अंधार पडला असल्याने साऱ्या जणी भराभर तिथून काढता पाय घेत होत्या. अनिताचा पाय दुखू लागत असल्याने ती हळूहळू चालत आली. अचानक तिला शेवंताची आठवण झाली. ती अजुनही मागेच थांबली असल्याने अनिता तिची वाट पाहत बसली. अन्य बायकांना शेवंता मागे का थांबली आहे, हे माहीत असल्याने त्यांनी त्याकडे काना डोळा करत आपापल्या घराचा रस्ता धरला. पण ह्याची काही एक खबर नसलेली अनिता शेवंताला बोलावण्यासाठी शेडच्या दिशेने जाऊ लागली. शेडच्या जवळ येताच तिला आतून कडी लावल्याचे जाणवले. दरवाज्यावर थाप मारणार तोच तिला आतून शेवंता कन्हत असल्याचा आवाज आला. अनिताच्या पायाखालची जमीनच सरकली. धडधडत्या अंतःकरणाने तिने दरवाज्याच्या फटीतून आतले दृश्य पाहिले. विलास शेवंताला खाली झोपवून तिच्यावर स्वार झाला होता. केस विस्कटलेली, घामाने चिंब झालेली शेवंता कमालीची मादक दिसत होती. दोघांचा प्रणय रंगात आला होता. दोघांचेही श्वासोच्छवास बाहेर उभ्या असलेल्या अनिताला ऐकू येत होते. शेवंता कन्हत विलासला म्हणाली, ” आ आssहssस् मालक…! थोडी पैश्याची नड व्हती. व्हाईस थोडं पैक भेटलं असतं तर….?” त्यावर विलास तिला डाफरत म्हणाला, ” माझ्या अंगाखाली नवीन कोण तर आणून झोपव. मग देतो तुला पैक. “

शेवंता – ” आवं मालक, परवाच तर शेजारची वैशी पाठवली होती की तुमच्याकडं. कुनाकड नजर बी वर करून न बघणारी ती वैशी बऱ्याच मिनितवारी करून इकडं आणावी लागली. “

शेवंताच्या तोंडचे हे शब्द ऐकून अनिताला आश्चर्याचा धक्काच बसला. वैशालीला ती एक शालीन, चारित्र्य आणि पतिव्रता बाई समजत होती. पण आज तिच्याबद्दल हे सगळं ऐकून अनिताला आश्चर्य वाटत होते.

विलास – ” ते नवं पाखरू आन की येक डाव हिकडं. “

शेवंता – ” कोण अनिता ? “

विलास – ” व्हय व्हय, तीच ती राजाची बायकु…! कधी एकदा तिला आवळतूय असं झालंय. नुस्ती नागीण हाय. राजा बी तिच्याकडं लक्ष देत नाय असच दिसतया. “

शेवंता – ” व्हय मालक….! कवळीत येईल ती तुमच्या असं वाटतंय. आ व मी मी म्हणणाऱ्या बाया तुम्ही वाकिवल्या. त्यात ही अनिता काय चीज.”

विलास – ” व्हय…! वाकिवतो तिला बी. तु जरा तिला भुलव. गोडी गुलाबीन इकडं आन तिला. पैश्याच गाजर दाव म्हंजी येईल बग ती. “

शेवंता – ” काळजी करू नगा मालक. दोन दिसात अनिता तुमची असल. मग भोगा तुमि तिला. पाहिजे तसं. पण आता जरा आवरत घ्या. अंधार पडलाय. घरी नवरा, लेकरं वाट बघत असतील. “

विलास – ” दम खा माझी राणी. हा झालं. “

दोघांचे हे संभाषण ऐकून अनिताला दरदरून घाम फुटला. आपल्याबद्दल हे असं ठरत असल्याचं तिच्या खिज गणतीत देखील नव्हत.

विलास आणि शेवंताचा प्रणय आता संपला होता. दोघांची आवराआवर सुरू होती.

अनिता तिथे क्षणभरही न थांबता तिथून घरची वाट लगबगीने चालु लागल

सायंकाळी घरी जाताना अनिताचे विचारचक्र चालू होते. आजपर्यंत तिने मालकाच्या अनेक करामती ऐकल्या होत्या. पैशाची काय बी कमी नसलेल्या, घरंदाज बायकांसोबत पण त्याने शैय्यासोबत केली होती. ” माझ्याकडं काय बी नसताना, मालक माझ्यावर का बरं फिदा झालं असतील ? ” असा विचार तिला सतत भेडसावत होता. पण तिला काय माहित होतं, तारुण्यानं मुसमुसलेल अंगच स्त्रीचं खरं सौंदर्य असतं ते. त्याच तारुण्यावर पुरुष वेडे होत असतात. पण तिची तिला काही कल्पना नव्हती. कारण आजपर्यंत तिने प्रणयातील विविधता चाखलीच नव्हती. दारूत धुत असलेला राजा फक्त आपली गरज भागवण्यासाठीच तिला जवळ घेत होता. तिच्या गरजा – अपेक्षांची त्याला काय पण फिकीर नव्हती.

आता ती वैशालीच्या घरासमोरून जात होती. वैशाली पडव्यात भांडी घासण्यात मग्न होती. तिच्याकडे पाहत एक छद्मी हास्य करत अनिता घराजवळ आली. घरात येऊन स्वयंपाकाला लागली. नवरा हा असा असल्याने अनिता आणि त्याचा संवाद असा होतच नव्हता. त्याची वाट न बघताच ती जेवण उरकत असे. घासभर खाऊन ती आडवी झाली. डोक्यात तोच विचार घोळत होता. काय होईल उद्या ? शेवंता उद्या बोलायला आल्यावर काय उत्तर द्यायचे आपण ? असे प्रश्न तिला भेडसावत होते. कश्याची काय बी कमी नसताना वैशि मालकासोबत झोपते. इतका सोन्यासारखा नवरा असताना. तर मग आपण का नाही ? आपला नवरा तर आपल्याकडं लक्ष पण देत नाही. तसं पण ज्याला आपली कदर आहे. त्यालाच आपण आपले सर्वस्व द्यायला हवे. इतक्या बायका भोगून पण त्याची नजर माझ्यावर खिळली. आपल्यात काहीतरी असल्याशिवाय तो नाय भाळणार. अखेर विचाराअंती तिने निर्णय घेतलाच, भोगू दे… भोगू दे त्याला माझं हे शरीर. तसं पण माझी जवानी फुकटच चालली आहे. त्यात विलास हात धुवून घेऊ दे. रगडू दे माझं अंग त्याला. पाक नागडी करून झवू दे त्याला. आssस्सss…! नकळत तिच्या तोंडून असा हुंकार बाहेर पडला.

तिला झोप लागल्यावर तिचा नवरा आला. प्यायला असल्याने त्याला काय भूक नव्हती. आला तसा तो अनिताच्या अंगावर स्वार झाला. तो जवळ आला की, तिला किळस येत होती. पण पर्याय नसल्याने ती त्याच्या स्वाधीन होत होती. थोडा फार तिच्या शरीराशी खेळून राजा झोपी गेला.

अनिता आता उद्याचा विचार करत झोपू लागली. उद्या तिची जणू सुहागरातच होणार होती. उद्या ती विलासची होणार होती.

सकाळी लवकर उठून अनिताने आवराआवर सुरू केली. स्वयंपाक पाणी करून, डबा भरून ती चौकात उभ्या असलेल्या बायकांच्या घोळक्यात आली. तिथून त्यांना न्यायला विलास माळ्याचा ट्रॅक्टर येणार होता. आज शेवंताच सारं लक्ष अनिता कडच होतं. अनिता पण नजर चुकवून शेवंताकडे बघत होती.

इतक्यात ट्रॅक्टर आला. साऱ्या बाया त्यात पटापट बसल्या. ट्रॅक्टर विलासच्या मळ्याकडे जाऊ लागला. विलासचा मळा गावच्या वर्दळीपासून थोडा दूर होता. मळ्यात त्याने निवासाची योग्य ती सोय करून ठेवली होती. मळा थोडा आत असल्याने त्याची ही कृष्णकृत्ये बिनबोभाट चालत.

मळ्यात ट्रॅक्टर पोहोचला. सर्व बायका उतरल्या. नाही म्हटल तरी, अनिताचा उर धडधडत होता. घारीगत नजर असलेल्या शेवंताने ते बरोबर हेरले. नक्कीच काहीतरी समस्या आहे. मासा गळाला लागण्याची हीच वेळ जाणून शेवंता अनिताच्या जवळ गेली.

शेवंता – ” काय ग अनता, चित्त थाऱ्यावर दिसत नाय तुझं. “

अचानक शेवंताचा आवाज ऐकुन अनिता दचकली.

अनिता – ” नाय ओ बाईसा, सहज ईचार चालु होता डोस्क्यात. “

शेवंता – ” हम्म्म…! आजकल रंग लई बदलल्या बदलल्या सारख वाटत्यात. काय गोष्ट हाय. “

हे बोलत असताना शेवंताने अलगत तिला कोपरकळी मारली.

अनिता – ” नाय काय बी नाय. “

शेवंता – ” आ ग बोल…. न ग लाजू… माझी मैत्रिणच हाईस तु… “

अनिता – ” काल मी…..”

शेवंता – ” हा बोल… काल काय… “

अनिता – ” काल मी तुम्हाला मालकासोबत पाहिलं. शेड मंदी. “

हे ऐकल्यावर खरं तर शेवंताला आतून आनंद झाला. तिचा तिर बरोबर निशाण्यावर लागला होता. पण तस काही चेहऱ्यावर न दाखवता ती पटकन बोलली.

शेवंता – ” होय अनता. तु जे काय बघितलं ते खरं हाय.”

अनिता – ” पण का ? रघु भाऊजी ( शेवंताचा नवरा ) इतकं चांगलं असताना दुसऱ्या माणसासोबत….”

शेवंता ( छद्मी हसत ) ” भोळा सांब हाय ग माझा दादला.. भोळा सांब…! दुनियादारी त्याला नाय कळत. सरळ्या मार्गानं सगळ हुतं असं त्याला वाटलं. पण त्याला काय माहित. आपल्या असहायतेला लोक संधी म्हणून बघत्याती. रंगा सावकाराच कर्ज फिटता फिटत नव्हत. प्रत्येक येळी पैस मागायला आला की, नजरेनच माझी साडी फेडत व्हता. त्याची वासनांध नजर भापली मी. मनाचा हिय्या करुन एकदा तीच्याकड गेली. आणि दिलं त्याला आमंत्रण. कर्ज फेडण्यासाठी मला माझी साडी फेडावी लागली. रंग्याने मला यथेच्छ भोगली. त्याच्याकडं येणाऱ्या जाणाऱ्या लोकांना बी ही खबर होती. रंग्या मला त्यांच्यासोबत निजवू लागला. सुरुवातीला मला कससच वाटत व्हत. पण मी बी नियतीचा खेळ म्हणून त्याकडं बघू लागले. पुरुषांना मुठीत ठेवायच असल तर त्यांचं आवजार आपल्या मुठीत घ्यायला लागतं. हेच मला सोईस्कर वाटलं. आज ह्या गावातल्या सरपंचापासून तलाठीपर्यंत, इतकंच काय गावगुंड देखील माझ्या मर्जीत हायत. होय मी माझ्या शरीराचा वापर करून बरीच माझी काम करून घेतली. आता घरात कमी नाय. लोकांना हे पाप वाटत असलं. पण माझ्यासाठी हे सर्व कमाईच साधन हाय. आणि राहिला बदनामीचा प्रश्न. तर आजही बऱ्याच लोकांना ह्याबद्दल काय बी माहीत नाय. गावातले लोक मला इज्जतदार बाईच समजत्यात. जगाला दावण्यासाठी मला हे शेतमजुरीच काम करावं लागतंय. नाय तर रानिवानी जगतिया मी.”

शेवंताच हे असंही एक रूप असल ह्याची अनिताला सुतराम कल्पना नव्हती. ती अवाक होऊन शेवंताकडे बघत होती. शेवंताच्या चेहऱ्यावर पश्र्चातापाचा लवलेश देखील नव्हता.

थोड थांबून शेवंतान मासा पकडण्यासाठी गळ टाकला.

शेवंता – ” अनिता. आपल्या इच्छा पूर्ण करण्यासाठी जर आपण रस्ता तिरका केला तर त्यात गैर काय हाय ? आपल्या इच्छा काय आपण मारून टाकायच्या. आता तुझच बग ना. काय इच्छा पुरी करतो तुझी तुझा नवरा ? तुला बी मन मारून जगावं लागत आहे ना. का जगत आहेस तु मन मारून. तुला मोकळेपणाने जगण्याचा हक्क हाय. आ ग ती मेडिकल वाल्याची रेवती. चांगली शिकली सवरलेली. पण तरी बी गावातल्या गुंड परश्यासंग तिचं चालु हाय. जर ह्या बाया इतकं सगळं असून सुद्धा बी करू शकत्यात. तर आपण का नाही ? इचार कर अनिता ईचार कर.

( इथं शेवंताने अनिताला भुलवण्यासाठी रेवती आणि परश्या यांची अफवा पसरवली. वास्तविक तसं काही नव्हत. )

अनिताच्या विचारांनी पुन्हा गती घेतली. तिच्या चेहऱ्यावरून काय समजायचं ते शेवांतान समजलं. हळूच अनिताच्या कामात जाऊन ती बोलली, ” सांच्याला शेड मंदी थांब. “

क्रमशः